آزمایش ادرار بارداری؛ تفسیر نتایج و نکات ضروری
بارداری دوره‌ای حساس و پر از تغییرات جسمی و هورمونی است که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد. یکی از روش‌های مهم برای بررسی سلامت مادر و جنین، آزمایش ادرار بارداری است. این آزمایش نه‌تنها برای تشخیص عفونت‌های ادراری، بلکه برای بررسی عملکرد کلیه‌ها، سطح قند و پروتئین در بدن مادر نیز استفاده می‌شود. در این مطلب از مجله بادی‌بان، به بررسی کامل آزمایش ادرار در دوران بارداری، تفسیر نتایج و نکات ضروری آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب
چرا آزمایش ادرار بارداری اهمیت دارد؟
در دوران بارداری، بدن مادر دستخوش تغییرات زیادی می‌شود که برخی از این تغییرات ممکن است بر سلامت کلیه‌ها و مجاری ادراری تأثیر بگذارند. آزمایش ادرار به عنوان یک ابزار تشخیصی مهم، به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی را در مراحل اولیه شناسایی کنند.
برخی از پزشکان بطور منظم، مثلاً در هر ویزیت یا هر سه ماه یک بار در دوران بارداری درخواست آزمایش ادرار می‌دهند، در حالی که برخی دیگر تنها در صورت مشاهده علائم نگران‌کننده یا هشداردهنده، این آزمایش را تجویز می‌کنند.
برخی از دلایل اهمیت این آزمایش عبارتند از:
- تشخیص عفونت‌های ادراری: عفونت‌های ادراری در بارداری شایع هستند و اگر به موقع درمان نشوند، می‌توانند منجر به عوارض جدی مانند زایمان زودرس شوند.
- بررسی سطح پروتئین در ادرار: وجود پروتئین در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی باشد، یک بیماری خطرناک که فشار خون مادر را افزایش می‌دهد.
- کنترل سطح قند در ادرار: افزایش قند ادرار ممکن است نشانه‌ای از دیابت بارداری باشد که نیاز به مدیریت دقیق دارد.
انواع آزمایش ادرار بارداری
در دوران بارداری، ممکن است پزشک انواع مختلفی از آزمایش‌های ادرار را تجویز کند. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
آزمایش ادرار معمولی (Urinalysis)
این آزمایش رایج‌ترین نوع آزمایش ادرار است که برای بررسی وجود گلبول‌های سفید، قرمز، باکتری، قند و پروتئین در ادرار استفاده می‌شود.
کشت ادرار (Urine Culture)
اگر در آزمایش ادرار معمولی نشانه‌هایی از عفونت دیده شود، پزشک ممکن است کشت ادرار را تجویز کند. این آزمایش به شناسایی نوع باکتری و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب کمک می‌کند.
آزمایش ادرار ۲۴ ساعته
در این آزمایش، تمام ادرار تولیدشده در طول ۲۴ ساعت جمع‌آوری می‌شود. این روش برای بررسی دقیق‌تر عملکرد کلیه‌ها و تشخیص مشکلاتی مانند پره‌اکلامپسی استفاده می‌شود.
تفاوت آزمایش ادرار دوران بارداری با تست hCG
آزمایش ادرار دوره بارداری، بیشتر در طول دوره بارداری و و در مراحل مختلف (سه‌ماهه اول، دوم و سوم) برای بررسی سلامت مادر و جنین انجام می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل تست hCG نیز باشند؛ اما محدود به آن نیست. آزمایشات ادرار در کنار آزمایش خون، آزمایش قند خون و دیگر آزمایشات دوران بارداری انجام می‌شود؛ مانند تست‌های غربالگری سه‌ماهه اول (NT و PAPP-A) و تست‌های تشخیصی مانند آمنیوسنتز.
آزمایش ادرار hCG بیشتر برای تشخیص و تایید بارداری و بررسی سطح هورمون‌ها است که معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز پس از لقاح یا پس از تأخیر در قاعدگی قابل انجام است. این تست سطح هورمون hCG (گنادوتروپین جفتی انسان) را در خون یا ادرار اندازه‌گیری می‌کند. hCG هورمونی است که پس از لانه‌گزینی تخمک بارورشده در رحم، توسط جفت تولید می‌شود.
تست ادرار hCG معمولا بعنوان تست خانگی تشخیص بارداری شناخته می‌شود و دقت آن نسبت به آزمایش خون hCG کمتر است؛ زیرا صرفا وجود یا عدم وجود این هورمون در ادرار را نشان می‌دهد؛ اما آزمایش خون مقدار دقیق آن در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
آمادگی برای آزمایش ادرار بارداری
برای انجام آزمایش ادرار، معمولاً نیازی به رعایت رژیم غذایی خاصی نیست، اما بهتر است از نوشیدن مقدار زیاد آب قبل از آزمایش خودداری کنید. اگر آزمایش کشت ادرار برای شما تجویز شده است و در حال مصرف آنتی‌بیوتیک هستید، حتماً این موضوع را به پزشک و مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.
نحوه جمع‌آوری نمونه برای آزمایش ادرار بارداری
برای انجام آزمایش ادرار در دوران بارداری، رعایت نکات زیر ضروری است:
استفاده از ظرف استریل: ظرف جمع‌آوری نمونه باید کاملاً تمیز و استریل باشد تا از آلودگی نمونه جلوگیری شود.
شست‌وشوی ناحیه تناسلی: قبل از جمع‌آوری نمونه، ناحیه تناسلی به خوبی شسته شود تا از ورود باکتری‌های سطح پوست به نمونه جلوگیری شود.
جمع‌آوری نمونه وسط ادرار: بهتر است نمونۀ جمع‌شده از ابتدا یا انتهای ادرار نباشد. باید ابتدا بخش ابتدائی ادرار تخلیه شود و سپس نمونه از قسمت وسط ادرار جمع‌آوری گردد. برای جمع‌آوری نمونۀ ادرار در ظرف، ابتدا به مدت چند ثانیه ادرار کنید و سپس اقدام به جمع‌آوری نمونه کنید.
تفسیر نتایج آزمایش ادرار بارداری
نتایج آزمایش ادرار می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت مادر و جنین ارائه دهد. در ادامه به برخی از پارامترهای مهم در تفسیر نتایج اشاره می‌شود.
پروتئین در ادرار
وجود مقدار کمی پروتئین در ادرار طبیعی است، اما افزایش آن می‌تواند نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی یا مشکلات کلیوی باشد.
قند در ادرار
وجود قند در ادرار ممکن است نشانه‌ای از دیابت بارداری باشد. در این صورت، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند تست تحمل گلوکز را تجویز کند.
گلبول‌های سفید و قرمز
وجود گلبول‌های سفید در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از عفونت ادراری باشد. همچنین، وجود گلبول‌های قرمز ممکن است نشانه‌ای از مشکلات کلیوی یا مجاری ادراری باشد.
باکتری در ادرار
وجود باکتری در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از عفونت ادراری باشد که نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی دارد.
| نام متغیر | نام کامل به فارسی | مقادیر طبیعی | مشکلات احتمالی در صورت غیرطبیعی بودن |
| Color | رنگ ادرار | زرد روشن تا کهربایی | رنگ تیره (کم‌آبی)، قرمز یا قهوه‌ای (وجود خون)، سبز یا آبی (مصرف برخی داروها یا مواد غذایی) |
| Appearance | ظاهر ادرار | شفاف | کدر (عفونت ادراری، وجود چرک یا باکتری) |
| pH | اسیدیته ادرار | ۴.۵ تا ۸ | pH بالا (عفونت ادراری، رژیم گیاه‌خواری) ، pH پایین (رژیم گوشتی، اسیدوز متابولیک) |
| Specific Gravity | وزن مخصوص ادرار | ۱.۰۰۵ تا ۱.۰۳۰ | وزن مخصوص بالا (کم‌آبی، دیابت)، وزن مخصوص پایین (نارسایی کلیوی، مصرف زیاد مایعات) |
| Protein | پروتئین در ادرار | منفی یا کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در روز | وجود پروتئین (پره‌اکلامپسی، عفونت ادراری، بیماری کلیوی) |
| Glucose | قند در ادرار | منفی | وجود قند (دیابت بارداری، دیابت شیرین، اختلالات کلیوی) |
| Ketones | کتون در ادرار | منفی | وجود کتون (دیابت کنترل‌نشده، رژیم کم‌کربوهیدرات، گرسنگی طولانی‌مدت) |
| Blood | خون در ادرار | منفی | وجود خون (عفونت ادراری، سنگ کلیه، آسیب کلیوی، تومورهای مجاری ادراری) |
| Leukocytes | گلبول‌های سفید در ادرار | منفی | وجود گلبول‌های سفید (عفونت ادراری، التهاب مجاری ادراری) |
| Nitrites | نیتریت در ادرار | منفی | وجود نیتریت (عفونت باکتریایی مجاری ادراری) |
| Bilirubin | بیلی‌روبین در ادرار | منفی | وجود بیلی‌روبین (بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت یا سیروز، انسداد مجاری صفراوی) |
| Urobilinogen | اوروبیلینوژن در ادرار | ۰.۲ تا ۱.۰ mg/dL | افزایش اوروبیلینوژن (بیماری‌های کبدی، کم‌خونی همولیتیک)، کاهش اوروبیلینوژن (انسداد مجاری صفراوی) |
| Casts | کست‌ها در ادرار | منفی یا تعداد بسیار کم | وجود کست‌ها (بیماری‌های کلیوی مانند گلومرولونفریت یا پیلونفریت) |
| Crystals | کریستال‌ها در ادرار | منفی یا تعداد بسیار کم | وجود کریستال‌ها (سنگ کلیه، اختلالات متابولیکی) |
| Bacteria | باکتری در ادرار | منفی | وجود باکتری (عفونت ادراری) |
| Epithelial Cells | سلول‌های اپی‌تلیال در ادرار | تعداد کم | افزایش سلول‌های اپی‌تلیال (عفونت ادراری، التهاب مجاری ادراری) |
نکات ضروری برای انجام آزمایش ادرار بارداری
- ناشتا بودن: معمولاً برای آزمایش ادرار نیازی به ناشتا بودن نیست، اما بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
- مصرف آب کافی: نوشیدن آب کافی قبل از آزمایش به دقت نتایج کمک می‌کند.
- اجتناب از مصرف برخی مواد غذایی: مصرف برخی مواد غذایی مانند چغندر می‌تواند رنگ ادرار را تغییر دهد و بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد.
کلام آخر بادی‌بان
آزمایش ادرار بارداری یکی از ابزارهای مهم برای بررسی سلامت مادر و جنین است. این آزمایش به تشخیص به‌موقع مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری، پره‌اکلامپسی و دیابت بارداری کمک می‌کند. با رعایت نکات ضروری و تفسیر دقیق نتایج، می‌توان از عوارض احتمالی جلوگیری کرد و بارداری سالمی را تجربه نمود.
سوالات متداول درباره آزمایش ادرار بارداری
آیا آزمایش ادرار بارداری دردناک است؟
خیر، آزمایش ادرار یک روش غیرتهاجمی و بدون درد است.
چند بار باید در بارداری آزمایش ادرار انجام داد؟
تعداد دفعات انجام آزمایش ادرار بستگی به شرایط مادر و نظر پزشک دارد. معمولاً در هر ویزیت دوران بارداری این آزمایش انجام می‌شود.
آیا آزمایش ادرار برای جنین ضرر دارد؟
خیر، این آزمایش کاملاً بیخطر است و هیچ خطری برای جنین ندارد.
من سروناز، متخصص دیجیتال‌مارکتینگ هستم و در مجله بادی‌بان، طبق منابع تاییدشده پزشکی، از موضوعات متنوعی می‌نویسم تا در زمینه پزشکی بروز باشید.
