آزمایش دیگوکسین چیست؟ صفرتاصد تفسیر آزمایش دیگوکسین

اگر داروی دیگوکسین مصرف می‌کنید و پزشک برایتان آزمایش خون تجویز کرده یا می‌خواهید بدانید این آزمایش دقیقا چیست، چه زمانی لازم است انجام شود و چطور باید خودتان را برای آن آماده کنید؟ در این مطلب از مجله بادی‌بان صفرتاصد آزمایش دیگوکسین را به‌همراه سوالات رایج درباره تفسیر آزمایش دیگوکسین، آمادگی قبل از آن و نتیجه آزمایش دیگوکسین بخوانید.

آزمایش دیگوکسین چیست؟

آزمایش دیگوکسین (Digoxin test) یا آزمایش نارسایی قلبی آزمایش خونی است که پزشک از آن برای اندازه‌گیری سطح داروی دیگوکسین در خون شما استفاده می‌کند. دیگوکسین یکی از داروهای گروه گلیکوزیدهای قلبی است که برای درمان نارسایی قلبی و بی‌نظمی ضربان قلب (آریتمی قلب) مصرف می‌شود. دیگوکسین به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود و پس از جذب در بدن، به بافت‌هایی مانند قلب، کلیه و کبد می‌رسد.

چرا آزمایش دیگوکسین انجام می‌شود؟

هدف اصلی آزمایش دیگوکسین، تعیین دوز مناسب دیگوکسین و پیشگیری از عوارض جانبی آن است. نظارت بر سطح داروهایی مانند دیگوکسین بسیار مهم است؛ زیرا فاصله بین دوز درمانی ایمن و دوزی که می‌تواند خطرناک باشد، بسیار کم است.

اگر دیگوکسین در دوز بالا یا به‌مدت طولانی به‌طور نادرست مصرف شود، می‌تواند سمی و خطرناک باشد. بنابراین پزشک باید به‌طور منظم سطح آن را در خون شما بررسی کند. کودکان خردسال و سالمندان بیش از دیگران در معرض خطر مسمومیت با دیگوکسین هستند .از طرفی، علائم مسمومیت با دیگوکسین ممکن است مشابه علائمی باشد که به‌دلیل بیماری قلبی اولیه (که برای آن دیگوکسین تجویز شده) به‌وجود آمده باشند.

پزشک این آزمایش را انجام می‌دهد تا مطمئن شود که شما نه بیش از حد و نه کمتر از حد لازم دیگوکسین دریافت می‌کنید؛ چراکه این دارو دامنه درمانی بسیار محدودی دارد و تنظیم دقیق دوز آن حیاتی است.

پزشک معمولاً در شروع مصرف دیگوکسین چندین بار این آزمایش را تجویز می‌کند تا دوز مناسب برای بدن شما را تعیین کند. این آزمایش در طول دوره مصرف دارو نیز به‌صورت منظم تکرار می‌شود، و در صورت بروز علائم کم‌مصرفی یا مصرف بیش از حد نیز مجدداً انجام می‌شود.

به‌طور کلی پزشک ممکن است آزمایش دیگوکسین را در شرایط زیر تجویز کند:

• برای بررسی اثربخشی دارو
• در زمان تنظیم دوز دارو
• در صورت مشاهده علائم مسمومیت با دیگوکسین (مثل سرگیجه، تاری دید یا آریتمی)
• در شرایط کاهش عملکرد کلیه

آزمایش دیگوکسین چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام آزمایش دیگوکسین، احتمالاً از شما خواسته می‌شود برای این آزمایش به یک آزمایشگاه سرپایی مراجعه کنید. در آن‌جا، نمونه خون با استفاده از سوزن از خون وریدی در دست یا بازوی شما گرفته می‌شود. پس از نمونه‌گیری، نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا سطح دیگوکسین با روش‌های خاص اندازه‌گیری شود. نتیجه معمولاً ظرف چند ساعت تا یک روز آماده می‌شود.

آمادگی قبل از آزمایش دیگوکسین

پیش از انجام آزمایش دیگوکسین، پزشک را از تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید (چه با نسخه، چه بدون نسخه) مطلع سازید. ممکن است پزشک از شما درخواست کند که مصرف برخی داروها را قطع کنید. مصرف دیگوکسین در فاصله ۶ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش می‌تواند بر نتیجه تأثیر بگذارد. بطور کلی قبل از انجام آزمایش دیگوکسین موارد زیر را درنظر بگیرد:

• باید 6 تا 12 ساعت پس از آخرین دوز دارو برای انجام آزمایش مراجعه کنید؛ زیرا سطح دارو پیش از آن به‌طور کاذب بالا خواهد بود.
• به پزشک اطلاع دهید چه داروهایی مصرف می‌کنید.
• برای انجام آزمایش دیگوکسین، نیاز به ناشتایی نیست؛ اما بهتر است پیش از آزمایش، از مصرف غذاهای چرب یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
• اگر آزمایش عملکرد کلیه، الکترولیت‌ها یا EKG هم برایتان تجویز شده است، ممکن است هم‌زمان با این تست انجام شود.

برخی داروها ممکن است سطح دیگوکسین را در بدن افزایش یا کاهش دهند، از جمله:

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهای ضدقارچ
• عصاره گیاه سنت‌جان (St. John’s Wort)
• برخی داروهای فشار خون
• داروهای ضدالتهاب مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

از پزشک بپرسید آیا لازم است قبل از آزمایش، مصرف برخی داروها را متوقف کنید یا نه. همچنین ثبت زمان و مقدار آخرین دوز دیگوکسین می‌تواند به پزشک در تفسیر دقیق‌تر نتایج کمک کند. معمولاً پزشک علاوه‌بر سطح دیگوکسین، آزمایشاتی برای بررسی ترکیب شیمیایی خون نیز تجویز می‌کند.

خطرات احتمالی آزمایش دیگوکسین

آزمایش خون به‌طور کلی خطرات کمی دارد. برخی افراد هنگام خون‌گیری کمی درد یا سرگیجه احساس می‌کنند. بعد از آزمایش، ممکن است در محل ورود سوزن کمی کبودی، خونریزی خفیف، عفونت یا هماتوم (برجستگی کوچک و خون‌مرده زیر پوست)  را تجربه کنید.

تفسیر آزمایش دیگوکسین

نتیجه تفسیر آزمایش دیگوکسین ممکن است بسته به جنسیت، سابقه پزشکی، روش آزمایش، نوع آزمایش و سایر عوامل کمی متفاوت باشند.

بازه نرمال ازمایش دیگوکسین ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف کمی تفاوت داشته باشد. برخی آزمایشگاه‌ها از روش‌های اندازه‌گیری متفاوتی استفاده می‌کنند یا نوع نمونه متفاوتی را بررسی می‌کنند. به همین دلیل لازم است درباره تفسیر دقیق نتیجه آزمایش خود با پزشک مشورت کنید.

به‌طور کلی، مقدار طبیعی دیگوکسین در خون بین ۰.۵ تا ۱.۹ نانوگرم در هر میلی‌لیتر است. با این حال، سطح مناسب ممکن است بسته به شرایط فرد متفاوت باشد.

نتیجه غیرعادی در تفسیر آزمایش دیگوکسین ممکن است به این معنا باشد که مقدار دیگوکسین در بدن شما خیلی کم یا بیش از حد زیاد است. مقدار بسیار بالای دیگوکسین ممکن است نشان‌دهنده مصرف بیش از حد دیگوکسین یا قرارگرفتن شما در معرض مسمومیت با این دارو است.

اگر برای نارسایی قلبی تحت درمان هستید، سطح نرمال دیگوکسین در تفسیر آزمایش دیگوکسین شما معمولاً بین ۰.۵ تا ۰.۹ نانوگرم در هر میلی‌لیتر خون (ng/mL) است.

اگر برای آریتمی قلبی (بی‌نظمی ضربان قلب) تحت درمان هستید، سطح نرمال دیگوکسین در تفسیر آزمایش دیگوکسین شما معمولاً ۰.۵ تا ۲.۰ ng/mL است.

اگر نتیجه آزمایش دیگوکسین شما خارج از محدوده نرمال باشد، پزشک دوز دارو را تنظیم خواهد کرد.

میزان سمی بودن دیگوکسین معمولاً از سطح ۴.۰ ng/mL به بالا در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.

اگر سطح دارو در محدوده درمانی نیست اما علائمی ندارید، پزشک با توجه به شرایط تصمیم می‌گیرد که آیا نیاز به تنظیم دوز وجود دارد یا نه. ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای بررسی دقیق سطح دارو تجویز شود.

علائم پایین بودن دیگوکسین در آزمایش خون

اگر سطح دیگوکسین در خون بسیار پایین باشد، ممکن است علائم نارسایی قلبی، به شرح زیر را تجربه کنید:

• خستگی
• تنگی نفس
• ورم دست و پا (ادم)

علائم بالا بودن دیگوکسین در آزمایش خون

اگر سطح دیگوکسین در خون بیش از حد بالا باشد، ممکن است دچار برخی علائم مسمومیت به شرح زیر شوید:

• سرگیجه
• دیدن هاله‌های زرد یا سبز دور اجسام
• تهوع
• اسهال
• استفراغ
• تنگی نفس
• بی‌نظمی ضربان قلب
• گیجی
• درد شکم

عوارض مصرف زیاد دیگوکسین چیست؟

اگر سطح دیگوکسین در خون از محدوده درمانی بیشتر شود، خطر مسمومیت بالا می‌رود. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.

• تهوع و استفراغ
• تاری دید یا دیدن هاله دور اشیا
• ضربان قلب نامنظم
• احساس گیجی یا ضعف شدید
• ایست قلبی (در موارد حاد)

چه عواملی روی نتیجه آزمایش دیگوکسین تأثیر می‌گذارند؟

عوامل متعددی می‌توانند بر نتیجه آزمایش دیگوکسین تاثیر بگذارند. برخی از این علائم به شرح زیر هستند:

• زمان نمونه‌گیری نسبت به آخرین دوز دارو
• عملکرد کلیه
• سطح پتاسیم و منیزیم
• مصرف داروهای دیگر مانند اسپیرونولاکتون یا سایمتیدین
• بارداری یا بیماری‌های کبدی

کلام آخر بادی‌بان

تفسیر آزمایش دیگوکسین یکی از کلیدی‌ترین را‌ه‌ها برای پایش ایمنی داروی دیگوکسین است. از آنجایی که این دارو اثرات جدی بر قلب دارد و محدوده درمانی آن بسیار حساس است، اندازه‌گیری منظم سطح آن در خون بسیار ضروری است. اگر دیگوکسین مصرف می‌کنید یا پزشک برایتان این تست را تجویز کرده، با دقت توصیه‌ها را رعایت کنید و در صورت مشاهده علائم هشدار به پزشک مراجعه کنید. در مجله بادی‌بان می‌توانید مقالات کاربردی درباره تفسیر انواع آزمایش خون از جمله آزمایش الکترولیت‌ها، تست رتیکولوسیت و بسیاری مطالب دیگر را بخوانید و سلامت‌تان را بهتر مدیریت کنید.

سوالات متداول

آیا کودکان هم نیاز به آزمایش دیگوکسین دارند؟

در شرایط خاصی مانند کاردیومیوپاتی مادرزادی ممکن است پزشک برای کودکان هم دیگوکسین تجویز کرده و سطح آن را پایش کند.

آیا می‌توان هم‌زمان با آزمایش دیگوکسین تست‌های دیگر هم داد؟

بله. معمولا آزمایش الکترولیت‌ها، کلیه و EKG هم‌زمان با آزمایش دیگوکسین تجویز می‌شود تا تصویری دقیق‌تر از سلامت قلب و کلیه‌ها ارائه شود.

آزمایش دیگوکسین چند وقت یک‌بار باید انجام شود؟

در شروع درمان و تنظیم دوز، ممکن است هر چند روز یک‌بار انجام شود. پس از رسیدن به دوز پایدار، فواصل بین تست‌ها طولانی‌تر خواهد شد.

منابع

healthline. Digoxin Testing
Mayo clinic labs. DIG

سروناز ابراهیمی

من سروناز، متخصص دیجیتال‌مارکتینگ هستم و در مجله بادی‌بان، طبق منابع تاییدشده پزشکی، از موضوعات متنوعی می‌نویسم تا در زمینه پزشکی بروز باشید.