تفسیر آزمایش قند خون ناشتا یا آزمایش FBS

آزمایش قند خون ناشتا یا آزمایش FBS، میزان قند (گلوکز) موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند و یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین تست‌ها برای بررسی پیش‌دیابت، دیابت یا دیابت بارداری است؛ از این‌رو تفسیر آزمایش قند خون ناشتا از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطلب از مجله بادی‌بان به‌تفضیل با خواندن جواب آزمایش قند خون ناشتا، نکات آمادگی و نحوه انجام این آزمایش آشنا شوید.

آزمایش قند خون ناشتا چیست؟

آزمایش قند خون ناشتا (Fasting Blood Sugar) یا آزمایش FBS آزمایش ساده‌ای است که برای غربالگری دیابت، پیش‌دیابت یا دیابت بارداری (در دوران بارداری) انجام می‌شود. به این آزمایش، قند خون ناشتا یا آزمایش گلوکز خون ناشتا هم گفته می‌شود.

در آزمایش قند خون ناشتا، میزان قند موجود در خون شما در زمانی که باید در پایین‌ترین حد ممکن باشد، اندازه‌گیری می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که چندین ساعت چیزی نخورده یا ننوشیده باشید (معمولاً صبحگاه).

برای تفسیر آزمایش قند خون ناشتا و دیگر آزمایش‌های پزشکی، می‌توانید از هوش مصنوعی بادی‌بان استفاده کنید. بادی‌بان با تلفیق هوش مصنوعی و ادبیات تخصصی پزشکی، امکان خواندن جواب آزمایش با عکس یا پی‌دی‌اف را برای شما فراهم می‌کند.

اهمیت انجام آزمایش قند خون ناشتا

کلینیک مایو (Mayo Clinic) توصیه می‌کند افراد بالای ۳۵ سال حتی در صورت نداشتن علائم خاص، غربالگری قند خون را انجام دهند تا در صورت ابتلا به دیابت از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. دلایل اصلی اهمیت آزمایش قند خون ناشتا عبارتند از:

• تشخیص زودرس دیابت و پیش‌دیابت: با انجام آزمایش FBS می‌توان افرادی که در مراحل اولیه دیابت هستند را شناسایی کرده و با اقدامات پیشگیرانه از بروز عوارض جدی (مانند مشکلات قلبی، کلیوی یا عصبی) جلوگیری کرد. دامنه عددی قند خون ناشتا معیار استانداردی برای تشخیص پیش‌دیابت و دیابت است؛ به همین دلیل غربالگری به موقع اهمیت زیادی دارد.
• کنترل و مدیریت دیابت: برای افراد مبتلا به دیابت، آزمایش قند خون ناشتا یکی از پارامترهای اصلی در کنترل بیماری محسوب می‌شود. این آزمایش نشان می‌دهد آیا برنامه دارویی و تغذیه‌ در کنترل قند مؤثر است یا نیاز به تغییر دارد.
• پایش سلامت عمومی: آزمایش قند خون ناشتا حتی در افرادی که دیابت ندارند، بخشی از معاینات دوره‌ای محسوب می‌شود. پزشکان معمولا در کنار آزمایش CBC (آزمایش شمارش کامل خون)، ممکن است آزمایش FBS را نیز ارزیابی وضعیت سلامت عمومی درخواست کنند.
• شناسایی شرایط خاص: آزمایش قند ناشتا می‌تواند به تشخیص سایر مشکلات متابولیک مانند مقاومت به انسولین یا شرایط هورمونی مثل سندرم کوشینگ کمک کند. همچنین نتیجه آزمایش قند خون ناشتا در بعضی موارد مانند بارداری یا قبل از عمل‌های جراحی مهم، معیار مهمی برای تصمیم‌گیری پزشکی است.

آزمایش FBS چه زمانی موردنیاز است؟

پیش‌دیابت، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری معمولاً در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند. ممکن است شما بدون اینکه آگاه باشید به یکی از این بیماری‌ها مبتلا شده باشید. از‌ این رو پزشک ممکن است آزمایش FBS را در شرایط زیر توصیه کند:

• به عنوان بخشی از چکاپ سالیانه برای بررسی تغییرات قند خون در طول زمان
• برای زنان باردار، جهت اطمینان از اینکه هورمون‌های بارداری باعث ایجاد دیابت نشده‌اند.
• در صورت وجود علائم، سابقه خانوادگی یا عوامل خطر دیابت
• زمانی که در آزمایش قبلی، سطح قند خون شما بالاتر از حد نرمال بوده است.

آمادگی آزمایش قند خون ناشتا

برای انجام آزمایش قند خون ناشتا، نباید به‌مدت ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی به‌جز آب بخورید یا بنوشید. پزشک به شما خواهد گفت که دقیقاً چه مدت باید ناشتا باشید.

نحوه انجام آزمایش آزمایش FBS

آزمایش قند خون ناشتا معمولاً از طریق نمونه‌گیری خون از ورید شما انجام می‌شود. پرستار یا یک کارشناس نمونه‌گیری با استفاده از سوزنی کوچک، از رگ دست شما خون می‌گیرد. پس از آن، نمونه خون را به آزمایشگاه ارسال می‌کنند تا بررسی‌های لازم انجام شود.

گاهی اوقات ممکن است پزشک قند خون شما را با نمونه‌گیری از نوک انگشت آزمایش کند. در این روش، از دستگاه اندازه‌گیری قند خون و نوار تست استفاده می‌شود و نتیجه آزمایش در سریع‌ترین زمان ممکن مشخص می‌شود.

نتیجه آزمایشگاهی قند خون ناشتا معمولاً ظرف چند ساعت تا چند روز آماده می‌شود؛ اما اگر آزمایش با دستگاه انگشتی انجام شود، نتیجه در عرض چند ثانیه مشخص خواهد شد.

جواب آزمایش قند خون ناشتا

جواب آزمایش قند خون ناشتا به‌صورت عددی همراه با مقیاس‌ اندازه‌گیری مشخص گزارش می‌شود. ممکن است برخی آزمایشگاه‌ها از مقیاس mg/dl به معنی مقدار میلی‌گرم گلوکز (قند) در هر دسی‌لیتر خون و برخی آزمایشگاه‌های دیگر از مقیاس mmol/L به‌معنی تعداد میلی‌مول‌های گلوکز در هر لیتر خون برای اندازه‌گیری قند خون ناشتا استفاده کنند.

تفسیر آزمایش قند خون ناشتا

نتیجه آزمایش قند خون ناشتا ممکن است براساس نوع آزمایشگاه، روش‌های اندازه‌گیری و ویژگی‌های فردی متفاوت باشد. نتیجه تفسیر آزمایش FBS عمدتا به‌صورت زیر است:

• کمتر از 100 mg/dL: نشان‌دهنده قند خون نرمال
• بین 100 تا 125 mg/dL: نشان‌دهنده پیش‌دیابت؛ قند خون بالاتر از حد نرمال ولی نه به‌اندازه‌ای که دیابت تشخیص داده شود.
• 126 mg/dL یا بالاتر: بالا بودن FBS در آزمایش خون، نشان‌دهنده قند خون بالا و نشانه‌ اصلی دیابت

ممکن است برخی از آزمایشگاه‌ها از واحد اندازه‌گیری دیگری به نام mmol/L استفاده کنند. در این‌صورت تفسیر آزمایش قند خون ناشتا به شرح زیر است:

• کمتر از 5.6 mmol/L: قند خون نرمال
• بین 5.6 تا 6.9 mmol/L: پیش‌دیابت
• mmol/L 7 یا بیشتر: دیابت

اگر نتیجه آزمایش قند خون ناشتا غیرطبیعی باشد و مشخص شود که  قند خون ناشتای شما بالا است، پزشک ممکن است آزمایش را تکرار کند تا از دقت نتیجه مطمئن شود. برای تشخیص دیابت، پزشکان معمولا تنها به یک نتیجه غیرطبیعی اعتماد نمی‌کنند.

اگر نتیجه آزمایش قند ناشتا نشان‌دهنده پیش‌دیابت باشد، پزشک تغییراتی در سبک زندگی مانند تغذیه سالم و فعالیت بدنی بیشتر را به شما توصیه می‌کند تا سطح قند خون به محدوده نرمال بازگردد. همچنین ممکن است پزشک بخواهد این آزمایش را به‌طور منظم تکرار کند تا وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد و مشخص شود که آیا به سمت دیابت نوع ۲ پیش می‌روید یا خیر.

اگر قند خون ناشتای شما کمتر از 70 mg/dL باشد، این وضعیت به عنوان قند خون پایین شناخته می‌شود؛ اما اگر دیابت نداشته باشید، ممکن است این مقدار برای شما طبیعی باشد. پزشک از شما خواهد پرسید که آیا علائمی مثل لرزش دست دارید یا خیر و ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای بررسی بیشتر توصیه کند.

کلام آخر بادی‌بان

آزمایش قند خون ناشتا ابزار مهمی در بررسی سلامت متابولیک بدن است. آزمایش FBS از طریق اندازه‌گیری قند خون پس از ناشتایی به تشخیص دیابت، پیش‌دیابت و پیشگیری از عوارض آن کمک می‌کند. انجام آزمایش قند خون ناشتا ممکن است برای شما استرس‌زا باشد و نسبت به نتیجه غیرنرمال آزمایش FBS نگران باشید؛ اما اگر دیابت داشته باشید، بسیار مهم است که هرچه زودتر آن را تشخیص دهید و تحت درمان قرار بگیرید. بنابراین، سعی کنید آزمایش قند خون ناشتا را به‌عنوان گامی برای حفظ سلامت آینده خود در نظر بگیرید.

منابع

Cleverland Clinic. Fasting Blood Sugar Test
Mayo Clinic. Diabetes – Diagnosis and treatment

سروناز ابراهیمی

من سروناز، متخصص دیجیتال‌مارکتینگ هستم و در مجله بادی‌بان، طبق منابع تاییدشده پزشکی، از موضوعات متنوعی می‌نویسم تا در زمینه پزشکی بروز باشید.