آزمایش گروه خونی چیست؟ تفسیر جواب آزمایش گروه خون
قبل از فرایند انتقال خون لازم است این نکته را بدانید که همه گروه‌های خونی با یکدیگر سازگار نیستند و دریافت خون ناسازگار می‌تواند پاسخ ایمنی خطرناکی در بدن ایجاد کند. بنابراین دانستن گروه خونی اهمیت زیادی دارد. آزمایش گروه خونی، آزمایشی ضروری برای تعیین گروه خونی قبل از اهدا یا دریافت خون است که در این مطلب از مجله بادی‌بان تمام موارد حائز اهمیت آن را می‌خوانید.
آزمایش گروه خونی چیست؟
آزمایش گروه خونی (Blood typing) یا تست گروه خونی، یک آزمایش ضروری برای تعیین نوع آنتی‌ژن‌های موجود در گلبول‌های قرمز خون است که برای تشخیص نوع گروه خونی قبل از انتقال خون، پیوند عضو، بارداری و برخی مداخلات درمانی انجام می‌شود.این آزمایش انجام می‌شود که بتوانید با خیال راحت خون اهدا کنید یا در صورت نیاز خون دریافت کنید. همچنین از این آزمایش برای بررسی وجود ماده‌ای به نام فاکتور Rh (آنتی‌ژن D) در گلبول‌های قرمز خون استفاده می‌شود.
بادی‌بان، دستیار هوش مصنوعی خواندن جواب آزمایش با عکس، به شما در تفسیر انواع آزمایشات خون کمک می‌کند.
نوع گروه خونی شما بر اساس وجود یا عدم وجود پروتئین‌های خاصی به نام آنتی‌ژن در گلبول‌های قرمز تعیین می‌شود. نوع گروه خونی شما به آنتی‌ژن‌هایی بستگی دارد که از پدر و مادر خود به ارث بردید.
آنتی‌ژن‌ها موادی هستند که به بدن کمک می‌کنند سلول‌های خودی را از سلول‌های بیگانه تشخیص دهد. اگر بدن شما سلولی را بیگانه تشخیص دهد، آن را مورد حمله قرار می‌دهد.
کشف گروه‌های خونی توسط پزشک اتریشی، کارل لندشتاینر در سال ۱۹۰۱ انجام شد. پیش از آن، تزریق خون فرایندی پرخطر و گاهی مرگبار بود. کشف او موجب ایمن شدن انتقال خون شد و برای این دستاورد، جایزه نوبل دریافت کرد.
روش‌های تعیین گروه خونی
سیستم ABO
آزمایشی که برای تعیین گروه خونی انجام می‌شود تایپینگ ABO نام دارد. در این روش، نمونه خون شما با آنتی‌بادی‌های ضد آنتی‌ژن نوع A و B مخلوط می‌شود. سپس بررسی می‌شود که آیا گلبول‌های قرمز به هم می‌چسبند یا خیر؛ اگر چسبندگی مشاهده شود، به این معنی‌ست که خون شما با یکی از آنتی‌بادی‌ها واکنش داده است.
مرحله دوم، تایپینگ معکوس (Back Typing) نام دارد. در این مرحله، بخش مایع خون (سرم) که سلول ندارد، با گلبول‌های خونی دارای گروه‌های A و B مخلوط می‌شود.
- افراد دارای گروه خونی A، آنتی‌بادی ضد B دارند.
- افراد دارای گروه خونی B، آنتی‌بادی ضد A دارند.
- افراد دارای گروه خونی O، هر دو نوع آنتی‌بادی را دارند.
این دو مرحله با دقت بالا گروه خونی شما را تعیین می‌کنند.
سیستم گروه‌بندی ABO، خون را به چهار دسته اصلی تقسیم می‌کند. چهار گروه خونی اصلی عبارتند از:
- گروه A دارای آنتی‌ژن A است.
- گروه B دارای آنتی‌ژن B است.
- گروه AB هر دو آنتی‌ژن A و B را دارد.
- گروه O هیچ یک از آنتی‌ژن‌های A یا B را ندارد.
در جواب آزمایش گروه خونی به شما گفته خواهد شد که کدام گروه خونی ABO یعنی گروه خونی A ،B ،AB یا O را دارید و چه نوع خونی را می‌توانید بصورت ایمن دریافت کنید. همچنین مشخص می‌شود که Rh خون شما مثبت است یا منفی.
- اگر گروه خونی شما A است، فقط می‌توانید از گروه خونی A یا O خون دریافت کنید.
- اگر گروه خونی شما B است، فقط می‌توانید از گروه خونی B یا O خون دریافت کنید.
- اگر گروه خونی شما AB است، می‌توانید از همه انواع گروه خونی A، B، AB و O خون دریافت کنید.
- اگر گروه خونی شما O است، فقط می‌توانید از گروه خونی O خون دریافت کنید.
- اگر Rh مثبت هستید، می‌توانید خون Rh+ یا Rh- دریافت کنید.
- اگر Rh منفی هستید، فقط می‌توانید Rh- دریافت کنید.
افرادی با گروه خونی O می‌توانند به همه خون اهدا کنند؛ از این رو به آن‌ها اهداکنندگان جهانی می‌گویند.
| نوع گروه خونی | اهدا به | دریافت از |
| گروه خونی O | O – A – B – AB | O |
| گروه خونی A | A – AB | A – O |
| گروه خونی B | B – AB | B – O |
| گروه خونی AB | AB | A – B – AB – O |
سیستم Rh
گروه‌های خونی همچنین بر اساس وجود یا نبود فاکتور Rh تقسیم‌بندی می‌شوند:
- Rh مثبت (Rh+): افرادی که آنتی‌ژن Rh را دارند و می‌توانند Rh+ یا Rh– دریافت کنند.
- Rh منفی (Rh-): افرادی که فاقد آنتی‌ژن Rh هستند و فقط می‌توانند Rh– دریافت کنند.
ترکیب سیستم ABO و Rh هشت نوع گروه خونی را تشکیل می‌دهد:
- O مثبت
- O منفی
- A مثبت
- A منفی
- B مثبت
- B منفی
- AB مثبت
- AB منفی
نکات مهم در آزمایش تعیین گروه خونی
غیر از آنتی‌ژن‌های اصلی (A ،B و Rh)، آنتی‌ژن‌های فرعی دیگری نیز در خون وجود دارند که معمولاً در آزمایش‌های معمول شناسایی نمی‌شوند. اگر این آنتی‌ژن‌های فرعی تشخیص داده نشوند، ممکن است هنگام دریافت خون، حتی با وجود تطابق ABO و Rh، واکنش ایجاد شود.
آزمایش کراس‌مچینگ (Cross-matching) به همراه آزمایش کومبس (Coombs test) می‌تواند این آنتی‌ژن‌های فرعی را شناسایی کند. این بررسی معمولاً قبل از انتقال خون (بجز شرایط اورژانسی) انجام می‌شود.
آزمایش گروه خونی در بارداری
تعیین گروه خونی در دوران بارداری بسیار مهم است. انجام این آزمایش به پیشگیری از کم‌خونی شدید و زردی نوزاد کمک می‌کند. اگر مادر Rh منفی و پدر Rh مثبت باشد، وجود جنین Rh مثبت محتمل می باشد.
در این موارد، مادر باید دارویی به نام رگام دریافت کند تا از تشکیل آنتی‌بادی‌هایی که ممکن است به سلول‌های خونی جنین حمله کنند جلوگیری شود. این تماس خونی معمولاً در بارداری رخ می‌دهد.
نحوه انجام آزمایش گروه خونی
برای انجام آزمایش گروه خونی، یک نمونه خونی مورد نیاز است. این آزمایش می‌تواند در بیمارستان یا آزمایشگاه انجام شود. ابتدا پوست محل نمونه‌گیری با مواد ضدعفونی‌کننده تمیز می‌شود تا از عفونت جلوگیری شود. سپس تکنسین یک گارو روی بازوی شما می‌بندد تا رگ‌ها بهتر دیده شوند و با سوزن، چند نمونه خون از بازو یا دست شما می‌گیرد. پس از نمونه‌گیری، محل نمونه‌گیری را با چسب مخصوص می‌پوشانند.
گروه خونی شما معمولاً در عرض چند دقیقه مشخص می‌شود.
عوارض آزمایش تعیین گروه خونی
گرفتن نمونه خون برای تست گروه خونی معمولاً با عوارض اندکی همراه است. اندازه رگ‌ها در افراد متفاوت است و ممکن است در برخی افراد گرفتن خون کمی دشوارتر باشد.
عوارض نادر ولی احتمالی آزمایش گروه خونی عبارتند از:
- غش کردن یا احساس سبکی سر
- سرگیجه و ضعف
- چندبار تلاش برای پیدا کردن رگ
- خونریزی زیاد
- خونزیری زیرپوستی یا تجمع خون در زیر پوست (هماتوم)
- عفونت (ممکن است در اثر سوراخ شدن پوست ایجاد شود.)
علت انجام آزمایش گروه خونی
آزمایش گروه خونی یا آزمایش تعیین گروه خونی برای اطمینان از تطابق ایمن خون در فرایند انتقال خون یا پیوند عضو انجام می‌شود. گروه خونی شما باید با گروه خونی که دریافت می‌کنید، تطابق داشته باشد. اگر خونی وارد بدن شما شود که حاوی آنتی‌ژنی باشد که بدنتان ندارد، بدن شروع به تولید آنتی‌بادی علیه آن می‌کند. در صورت عدم تطابق:
- سیستم ایمنی بدن شما گلبول‌های قرمز اهداشده را بیگانه تشخیص می‌دهد.
- آنتی‌بادی‌هایی علیه آن‌ها تولید شده و به این سلول‌ها حمله می‌کنند.
تزریق خون ناسازگار، ممکن است منجر به لخته شدن خون (اَگلوتیناسیون) شود که می‌تواند مرگ‌آور باشد.
دو حالت عدم تطابق گروه خونی وجود دارد:
- عدم تطابق بین گروه‌های A ،B ،O و AB که شایع‌ترین نوع ناسازگاری است و معمولاً واکنش ایمنی شدیدی ایجاد می‌کند.
- عدم تطابق در فاکتور Rh
شرایط آمادگی برای آزمایش گروه خونی
آزمایش گروه خونی نیاز به آمادگی خاصی ندارد. اگر فکر می‌کنید ممکن است موقع آزمایش احساس ضعف کنید، بهتر است شخصی همراه‌تان باشد تا شما را به خانه برگرداند.
آیا انجام آزمایش تعیین گروه خونی درد دارد؟
در زمان ورود سوزن برای گرفتن نمونه خون، برخی افراد احساس درد خفیفی دارند و برخی فقط یک سوزش یا نیشگون خفیف احساس می‌کنند. ممکن است بعد از آن کمی نبض‌دار شدن یا کبودی خفیف در محل ورود سوزن ایجاد شود که بزودی از بین می‌رود.
منابع
healthline, blood typing
medicineplus, blood typing
من سروناز، متخصص دیجیتال‌مارکتینگ هستم و در مجله بادی‌بان، طبق منابع تاییدشده پزشکی، از موضوعات متنوعی می‌نویسم تا در زمینه پزشکی بروز باشید.
